بسیاری از عکاسان تازه‌کار بر این باورند که حالت دستی یا Manual Mode بالاترین استاندارد عکاسی است و تنها تنظیمی محسوب می‌شود که «عکاسان واقعی» از آن استفاده می‌کنند. با این حال، حالت دستی صرفاً یکی از ابزارهایی است که یک دوربین در اختیار شما قرار می‌دهد و نادیده گرفتن سایر حالت‌ها می‌تواند موجب کندی کار یا از دست رفتن فرصت‌های مهم شود. دوربین‌های مدرن علاوه بر حالت‌های خودکار پیشرفته، حالت‌های نیمه‌خودکاری همچون اولویت دیافراگم (Aperture Priority) و اولویت شاتر (Shutter Priority) را نیز ارائه می‌کنند که گزینه‌هایی انعطاف‌پذیر در اختیار کاربر قرار می‌دهند، بی‌آنکه الزاماً منجر به از دست دادن کنترل خلاقانه کامل شوند.

 

حالت خودکار (Auto)
 

حالت خودکار معمولاً بر روی دکمه چرخان بالای دوربین با رنگ سبز نمایش داده می‌شود؛ گاهی با کلمه «Auto» و گاهی با حرف سبز «A». در این حالت، دوربین تمام تنظیمات اصلی را به صورت خودکار انتخاب می‌کند. این موارد شامل دیافراگم، سرعت شاتر، ISO و تراز سفیدی است، اما بسیاری از دوربین‌ها در این حالت حتی عوامل خلاقانه‌تری همچون حالت رنگ، کاهش نویز و موارد دیگر را نیز به شکل خودکار تغییر می‌دهند. برای نمونه، دوربین‌های بدون آینه‌ی کانن قابلیتی با نام Scene Intelligent Auto دارند که تلاش می‌کند نوع صحنه‌ی مورد عکاسی را شناسایی کرده و تمام تنظیمات را بر اساس همان شرایط بهینه‌سازی نماید.
 

حالت خودکار معمولاً اجازه هیچ‌گونه تغییر دستی در تنظیمات را به کاربر نمی‌دهد. تنها کافی است دوربین را به سمت سوژه بگیرید و دکمه شاتر را فشار دهید و کاملاً به تصمیم دوربین اعتماد کنید. این حالت برای عکاسان مبتدی، استفاده‌های روزمره و لحظاتی که سرعت عمل اهمیت بیشتری از کنترل خلاقانه دارد، ایده‌آل است. با این حال، محدودیت بزرگی ایجاد می‌کند، زیرا آزادی عمل در کنترل خلاقانه کاهش می‌یابد و در شرایط پیچیده نوری همیشه بهترین نتیجه را به همراه نخواهد داشت.
 

حالت برنامه (Program)

 

حالت برنامه که روی دکمه بالای دوربین با حرف «P» مشخص می‌شود، شباهت زیادی به حالت خودکار دارد، اما اندکی کنترل بیشتری در اختیار عکاس قرار می‌دهد. در این حالت، دوربین برای دستیابی به نوردهی صحیح، به صورت خودکار دیافراگم و سرعت شاتر را انتخاب می‌کند، اما کاربر می‌تواند سایر تنظیمات مانند ISO، جبران نوردهی (Exposure Compensation) و تراز سفیدی را تغییر دهد؛ تنظیماتی که در حالت تمام‌خودکار در دسترس نیستند.
 

علاوه بر این، بیشتر دوربین‌ها به کاربر اجازه می‌دهند تنظیمات انتخاب‌شده توسط دوربین را اندکی جابه‌جا یا به اصطلاح Shift کنند. این کار میزان روشنایی تصویر را ثابت نگه می‌دارد، اما ترکیب دیافراگم، سرعت شاتر و گاهی ISO تغییر می‌کند. به این ترتیب، عکاس می‌تواند اولویت را بر عمق میدان بیشتر یا سرعت شاتر بالاتر قرار دهد. البته هر برند دوربین این قابلیت را به شیوه‌ای متفاوت پیاده‌سازی می‌کند و بنابراین لازم است برای جزئیات کامل به دفترچه راهنمای دوربین خود مراجعه کنید.
 

حالت برنامه گزینه‌ای مناسب برای موقعیت‌هایی است که کاربر به دنبال کنترل بیشتر از حالت خودکار کامل است، اما همچنان می‌خواهد دوربین تنظیمات اصلی نوردهی را مدیریت کند. عکاسی خیابانی، ثبت روزمره، سفر و شرایط غیرقابل‌پیش‌بینی از جمله موقعیت‌هایی هستند که حالت Program می‌تواند بسیار کاربردی باشد.

 

حالت صحنه (Scene)
 

حالت صحنه معمولاً با علامت «SCN» بر روی دکمه بالای دوربین مشخص می‌شود. در این حالت، کاربر می‌تواند از میان صحنه‌های از پیش برنامه‌ریزی‌شده، گزینه‌ای متناسب با شرایط عکاسی خود انتخاب کند؛ صحنه‌هایی همچون پرتره، حرکت (Action)، مناظر طبیعی، ماکرو، غروب خورشید، صحنه‌های شب و موارد دیگر. هنگامی که یک صحنه انتخاب می‌شود، دوربین تمام تنظیمات موردنیاز را برای آن شرایط بهینه‌سازی می‌کند. این بهینه‌سازی تنها به نوردهی محدود نمی‌شود، بلکه شامل تنظیماتی نظیر تراز سفیدی، حالت نورسنجی، پروفایل رنگ و گزینه‌های تکمیلی دیگر نیز می‌گردد.
 

حالت صحنه زمانی مفید است که کاربر به نتایج سریع و قابل‌اعتماد نیاز دارد و یا زمان یا تجربه کافی برای اعمال تنظیمات دستی در اختیار ندارد. این حالت می‌تواند هنگام عکاسی پرتره یا ثبت تصاویر کلوزآپ، تنظیمات مناسب برای ایجاد پس‌زمینه‌ای محو را انتخاب کند، یا در شرایط نوری دشوار—که حالت دستی لزوماً بهترین رنگ یا نوردهی را ارائه نمی‌دهد—به‌طور هوشمندانه گزینه‌های بهینه را برگزیند.
 

حالت اولویت دیافراگم (Aperture Priority)

 

حالت اولویت دیافراگم که بر روی دکمه انتخاب حالت دوربین با علامت «A» یا «Av» نمایش داده می‌شود، به عکاس اجازه می‌دهد مقدار دیافراگم موردنظر خود را انتخاب کند تا عمق میدان را کنترل نماید. در این حالت، دوربین به‌طور خودکار سرعت شاتر را تنظیم می‌کند تا نوردهی مناسب حاصل شود. علاوه بر این، کاربر می‌تواند سایر تنظیمات مانند ISO و تراز سفیدی را به‌صورت دستی کنترل کند، یا در صورت تمایل آن‌ها را روی حالت خودکار قرار دهد.
 

این حالت برای موقعیت‌هایی ایده‌آل است که عمق میدان اصلی‌ترین اولویت خلاقانه عکاس باشد، اما شرایط نوری احتمال تغییر داشته باشد. به‌عنوان نمونه، در عکاسی پرتره در فضای باز، عکاس معمولاً به عمق میدان کم نیاز دارد تا پس‌زمینه محو شده و سوژه برجسته‌تر دیده شود. در مقابل، هنگام عکاسی از مناظر طبیعی، دستیابی به عمق میدان زیاد برای وضوح کامل کل صحنه اهمیت پیدا می‌کند و حالت اولویت دیافراگم دقیقاً چنین امکانی را فراهم می‌سازد.

حالت اولویت شاتر (Shutter Priority)

 

حالت اولویت شاتر که بسته به نوع دوربین با علامت «S» یا «Tv» روی دکمه انتخاب حالت مشخص می‌شود، شباهت زیادی به حالت اولویت دیافراگم دارد، با این تفاوت که در اینجا عکاس سرعت شاتر را انتخاب می‌کند و دوربین به‌طور خودکار دیافراگم را برای رسیدن به نوردهی مناسب تنظیم می‌نماید.
 

این حالت برای موقعیت‌هایی بسیار مناسب است که کنترل نحوه ثبت حرکت اهمیت بیشتری از عمق میدان داشته باشد. برای مثال، اگر هدف شما ثبت لحظه‌ای ورزشی یا سوژه‌ای در حیات‌وحش باشد، می‌توانید از سرعت شاتر بالا برای «فریز» کردن حرکت استفاده کنید. در مقابل، اگر بخواهید حرکت سوژه در تصویر به‌صورت محو یا با افکت کشیدگی نمایش داده شود، می‌توانید شاتر را با سرعت پایین‌تر تنظیم کنید. بنابراین، حالت اولویت شاتر ابزاری کاربردی برای شرایطی است که حرکت سوژه اولویت اصلی عکاس محسوب می‌شود و واکنش سریع ضروری است.
 

حالت دستی (Manual)

 

حالت دستی یا Manual Mode تمامی کنترل‌ها را به عهده عکاس می‌گذارد. در این حالت، شما به‌طور کامل دیافراگم، سرعت شاتر و ISO را انتخاب می‌کنید (هرچند معمولاً می‌توان ISO را روی حالت خودکار قرار داد و همچنان در حالت دستی باقی ماند).
 

این حالت زمانی بهترین انتخاب است که عکاس بخواهد حداکثر کنترل خلاقانه را در اختیار داشته باشد و فرصت کافی برای تغییر تک‌تک پارامترها وجود داشته باشد. همچنین در شرایط نوری دشوار که دوربین به‌خوبی نمی‌تواند نیاز دقیق عکاس را تشخیص دهد، حالت دستی امکان ثبت نتیجه مطلوب را فراهم می‌سازد.
 

تهیه و تنظیم : اطمینان | نمایندگی فروش دوربین سونی در ایران