دوربین Sony a9 III جدیدترین دوربین ورزشی و سرعت‌بالای حرفه‌ای سونی است. این مدل به لطف سنسور Stacked CMOS با شاتر جهانی (Global Shutter) می‌تواند با سرعتی فراتر از انتظار عمل کند؛ قابلیتی که سال‌ها به‌عنوان یک آرزوی دوربین‌های دیجیتال شناخته می‌شد و اکنون در قالب یک محصول واقعی عرضه شده است.
مشخصات کلیدی
- سنسور 24 مگاپیکسلی Stacked CMOS با شاتر جهانی (Global Shutter)
- عکاسی پیاپی با سرعت 120 فریم بر ثانیه بدون افت کیفیت یا قطع فوکوس
- قابلیت Pre-burst برای ثبت تا 1 ثانیه قبل از فشرده شدن کامل شاتر
- فیلم‌برداری 4K/60p از نمونه‌برداری 6K و همچنین 4K/120p به صورت Sub-sampled
- سرعت شاتر تا 1/80,000 ثانیه همراه با همگام‌سازی فلاش در تمام سرعت‌ها
- ویوفایندر OLED با رزولوشن 9.44 میلیون نقطه (2048×1536 پیکسل) و بزرگنمایی 0.9x
نمایشگر پشتی 2.0 میلیون نقطه با طراحی ترکیبی: پایه Tilt روی لولای Fully-Articulated برای انعطاف در عکاسی و فیلم‌برداری
چه چیزهایی جدید است؟
سنسور شاتر جهانی (Global Shutter)
بزرگ‌ترین تغییر در Sony a9 III معرفی یک سنسور فول‌فریم با شاتر الکترونیکی جهانی (Global Electronic Shutter) است. این فناوری باعث می‌شود همه پیکسل‌های سنسور به‌طور همزمان نوردهی خود را پایان دهند، در نتیجه خبری از تاخیر خط به خط (Rolling Shutter) یا تغییر شکل سوژه‌های متحرک نخواهد بود.
البته سنسورهای Global Shutter پیش‌تر در قالب CCD یا برخی سنسورهای خاص صنعتی وجود داشتند، اما این اولین بار است که چنین فناوری در یک دوربین میرورلس فول‌فریم مدرن پیاده‌سازی شده و به صورت کامل برای عکاسان حرفه‌ای قابل استفاده است.
دو مزیت اصلی سنسور
این سنسور جدید در حقیقت دو ستون اصلی جذابیت‌های a9 III را شکل می‌دهد:
- فناوری Global Shutter که امکانات تازه‌ای را در سه زمینه کلیدی فراهم می‌کند:
- حذف کامل اعوجاج حرکتی (Motion Distortion) حتی در سریع‌ترین حرکات
- همگام‌سازی فلاش در تمام سرعت‌های شاتر، حتی در سرعت خارق‌العاده 1/80,000 ثانیه
- ثبت تصویر بدون نگرانی از خطوط خمیده یا پره‌های کج‌شده در سوژه‌های پرسرعت مثل پره هلیکوپتر یا توپ در حال حرکت
- سرعت شاتر و عکاسی پیاپی: این دوربین توانایی دارد تا 120 فریم بر ثانیه را با فوکوس خودکار و نورسنجی کامل ثبت کند، چیزی که تاکنون در دوربین‌های ورزشی سابقه نداشته است.
سرعت بی‌سابقه و محدودیت‌های سنسور Global Shutter در Sony a9 III
سرعت شاتر و همگام‌سازی فلاش
یکی از جذاب‌ترین دستاوردهای سنسور Global Shutter در a9 III توانایی دستیابی به سرعت شاتر 1/80,000 ثانیه است؛ عددی که برای عکاسان ورزشی و علمی تقریباً بی‌رقیب محسوب می‌شود.
از طرفی، چون تمام پیکسل‌ها به‌طور همزمان نوردهی خود را متوقف می‌کنند، این دوربین می‌تواند در تمام سرعت‌های شاتر با فلاش همگام‌سازی شود. به این معنا که حتی در سریع‌ترین نوردهی‌ها می‌توان از فلاش استفاده کرد، موضوعی که در سنسورهای Rolling Shutter عملاً غیرممکن بود.
البته این موضوع بدون محدودیت هم نیست:
در نوردهی‌های فوق سریع، قدرت فلاش کاهش پیدا می‌کند، چون زمان کافی برای رسیدن به اوج شدت نوری ندارد.
گاهی لازم است زمان‌بندی سیگنال فلاش (Trigger Signal) به‌طور دقیق تنظیم شود تا پیک نور فلاش با بازه نوردهی هماهنگ گردد
ضعف ذاتی طراحی Global Shutter
برای دستیابی به این عملکرد، هر پیکسل در سنسور a9 III علاوه بر فتودیود اصلی یک فتودیود دوم به‌عنوان بافر دارد. این طراحی کمک می‌کند شارژ نوری ثبت‌شده به‌صورت همزمان تخلیه شود.
اما مشکل اینجاست که اضافه‌شدن فتودیود دوم، فضای مفید پیکسل برای جذب نور را کاهش می‌دهد.
نتیجه این طراحی:
اشباع سریع‌تر پیکسل‌ها (Clipping): هر پیکسل زودتر پر می‌شود و دامنه تحمل نور کمتر است.
افزایش Base ISO: حساسیت پایه به ISO 250 رسیده است، در حالی که اغلب سنسورهای فول‌فریم مدرن Base ISO حدود 100 دارند. این یعنی حدود 1.3 استاپ نویز بیشتر در شرایط نوری یکسان.
کیفیت تصویر پایین‌تر در نور کم: چون سنسور مجبور است با نور کمتری کار کند، نسبت سیگنال به نویز (SNR) افت پیدا می‌کند. به زبان ساده، نویز بیشتری در سایه‌ها و تُن‌های تیره دیده می‌شود.
عکاسی پیاپی ۱۲۰ فریم بر ثانیه در Sony a9 III
کلید C5 و قابلیت Speed Boost
سونی برای مدیریت سرعت فوق‌العاده‌ی این دوربین یک راهکار هوشمندانه در نظر گرفته است. کلید C5 که روی بخش جلویی بدنه قرار دارد، به‌طور پیش‌فرض وظیفه‌ی فعال‌سازی حالت Speed Boost را برعهده دارد. با نگه‌داشتن این کلید، کاربر می‌تواند به‌طور موقت به سرعت ۱۲۰ فریم بر ثانیه دسترسی پیدا کند؛ حالتی که در شرایط حساس ورزشی یا خبری می‌تواند تفاوت بین ثبت یا ازدست‌دادن لحظه‌ای حیاتی باشد.
جهشی بی‌سابقه در سرعت سنسور
پیش‌تر سنسورهای Stacked CMOS با خوانش پیشرونده (Progressive Readout) حداکثر قادر بودند ۳۰ فریم بر ثانیه ثبت کنند. اکنون a9 III با اتکا به طراحی Global Shutter و خوانش همزمان کل سطح سنسور، این عدد را چهار برابر کرده و به ۱۲۰ فریم بر ثانیه رسانده است؛ رکوردی بی‌سابقه برای یک سنسور فول‌فریم مدرن.
البته باید توجه داشت که تنها بخشی از لنزهای سونی توانایی همراهی کامل با این سرعت را دارند. به همین دلیل شرکت فهرستی رسمی از لنزهای سازگار با ۱۲۰ fps منتشر کرده تا کاربران بدانند کدام لنزها می‌توانند عملکرد کامل را ارائه دهند.
کاربرد عملی ۱۲۰fps و مدیریت حجم فایل‌ها
پرسشی منطقی این است که آیا حتی حرفه‌ای‌ترین عکاسان ورزشی واقعاً به چنین سرعتی نیاز خواهند داشت؟
مزیت اصلی: در ثبت لحظات بسیار سریع مثل ضربه‌ی سر در فوتبال، پرش یک دونده، یا لحظه‌ی برخورد توپ با راکت، داشتن ۱۲۰ فریم بر ثانیه شانس از دست ندادن فریم کلیدی را تقریباً به صفر می‌رساند.
چالش اصلی: چنین نرخ بالایی حجم عظیمی از فایل‌ها ایجاد می‌کند، و مرتب‌سازی، انتخاب و آرشیو آن‌ها زمان‌بر خواهد بود.
برای رفع این چالش، سونی امکان داده تا کاربر سرعت پیاپی را کاهش دهد و متناسب با سوژه انتخاب کند (مثلاً ۳۰fps یا ۶۰fps). سپس با فشردن کلید Speed Boost می‌توان به‌طور موقت وارد حالت ۱۲۰fps شد. به‌عنوان نمونه، می‌توانید در جریان حمله یک تیم فوتبال با ۳۰fps عکاسی کنید و درست در لحظه‌ی شوت یا ضربه‌ی سر، با نگه داشتن کلید C5 نرخ را به ۱۲۰fps برسانید تا از تمام جزئیات آن لحظه حساس مطمئن شوید.
اسلات‌های کارت حافظه Sony a9 III
همانند دیگر دوربین‌های رده‌بالای اخیر سونی، a9 III نیز دارای دو شکاف کارت حافظه است که هم با کارت‌های CFexpress Type A و هم با کارت‌های UHS-II SD سازگار هستند. این دو در یک اسلات تو‌در‌تو طراحی شده‌اند تا انعطاف‌پذیری بیشتری در انتخاب رسانه ذخیره‌سازی فراهم کنند. با این حال، هر دو گزینه همچنان به شکل محسوسی از کارت‌های CFexpress Type B که توسط اکثر تولیدکنندگان دیگر مورد استفاده قرار می‌گیرد، کندتر هستند.
جالب است که a9 III همچنان از کارت‌های CFexpress Type A استفاده می‌کند، فرمت مورد علاقه‌ی سونی، که فقط نیمی از کانال‌های خواندن/نوشتن فرمت بزرگ‌تر Type B را در اختیار دارد. این موضوع باعث می‌شود دوربین بیش از پیش به بافر داخلی خود متکی باشد. ظرفیت این بافر به گونه‌ای است که می‌تواند ۱۹۶ فایل Raw فشرده‌نشده‌ی ۱۴ بیتی را در یک سری ثبت کند، که معادل ۱.۶ ثانیه عکاسی با سریع‌ترین نرخ دوربین است. این حجم تقریباً معادل ۱۰ گیگابایت داده است؛ عددی که هم نشان‌دهنده‌ی بزرگی بافر دوربین است و هم اینکه چه سرعتی کارت‌های حافظه را در صورت عکاسی ممتد با فرمت Raw پر خواهد کرد.
پیش‌ثبت (Pre-capture)
دوربین a9 III اولین مدلی از سونی است که به قابلیت پیش‌ثبت (Pre-capture) مجهز می‌شود. در این حالت، دوربین از لحظه‌ای که دکمه شاتر را تا نیمه فشار دهید یا دکمه AF-On را نگه دارید، شروع به بافر کردن تصاویر می‌کند. سپس، در زمان فشردن کامل شاتر، می‌تواند تا یک ثانیه قبل از آن لحظه را ذخیره کند. این بازه زمانی بسته به نیاز کاربر می‌تواند کاهش یابد و حتی به ۱/۲۰۰ ثانیه برسد، اگر اطمینان دارید که می‌توانید لحظه‌ی حیاتی را به‌خوبی پیش‌بینی کنید. نکته مهم این است که مدت زمان پیش‌ثبت تحت تأثیر نرخ عکاسی انتخاب‌شده قرار نمی‌گیرد.
پردازنده اختصاصی «هوش مصنوعی» (AI Processor)
a9 III همچنین به پردازنده اختصاصی AI مجهز شده است؛ همان واحدی که اولین بار در Sony a7R V معرفی شد. این پردازنده به‌خودی‌خود قابلیت «هوشمندی» یا «یادگیری» ندارد، بلکه طراحی شده است تا الگوریتم‌های پیچیده‌ی مبتنی بر یادگیری ماشینی را پردازش کند. این الگوریتم‌ها برای عملکردهایی مانند تشخیص سوژه و ردیابی آن به کار می‌روند. نتیجه این است که عملکرد تشخیص سوژه در a9 III نسبت به نسل‌های قبلی مانند a1 بهبود قابل توجهی یافته است و اکنون ردیابی سریع‌تر، پاسخ‌گوتر و مقاوم‌تری را ارائه می‌دهد.
تثبیت تصویر 8EV
بدنه و کاربری
اگرچه مدل‌های a7، a9 و a1 شرکت سونی از نظر ظاهری شباهت زیادی به یکدیگر دارند، اما هر نسل شاهد بازطراحی چیدمان کنترل‌ها و اصلاح جزئیاتی مانند گریپ دست بوده است. در a9 III، بازنگری نسبتاً گسترده‌ای در ارگونومی سونی انجام شده است، به گونه‌ای که تجربه در دست گرفتن و استفاده از دوربین نسبت به نسل‌های قبلی بهبود یافته و راحت‌تر شده است.
گریپ و دکمه شاتر
گریپ a9 III کمی عمیق‌تر طراحی شده و دارای شیاری برجسته برای استراحت انگشت میانی است، که راحتی در گرفتن دوربین را افزایش می‌دهد. تغییر مهم‌تر این است که دکمه شاتر اکنون روی سطحی قرار گرفته که به سمت جلو زاویه دارد و دیگر در همان سطح صفحه بالایی دوربین نیست. این طراحی باعث می‌شود که نیازی به چرخاندن دست یا کشیدن زیاد انگشت برای رسیدن به شاتر نداشته باشید.
در نتیجه، دکمه‌های سفارشی (Custom Buttons) روی صفحه بالایی دوربین نیز به سمت بالا کشیده شده‌اند تا همچنان از همین موقعیت راحت و کم‌فشار در دسترس باشند و کاربر بتواند بدون تغییر قابل توجه در حالت گرفتن دوربین، به آن‌ها دسترسی داشته باشد.
این تغییر نسبتاً کوچک است، اما کافی است که پس از چند ساعت عکاسی کاملاً متوجه آن شوید. با توجه به مخاطبان هدف a9 III، به نظر می‌رسد این اصلاحات با توجه به همکاری سونی با Associated Press و بازخورد گسترده‌ای که از عکاسان حرفه‌ای دریافت کرده‌اند، اعمال شده است.
علاوه بر این، بدنه دوربین تا حد زیادی با نسل قبلی مشابه است و اکثر نقاط کنترل و دکمه‌های سفارشی در همان مکان‌ها باقی مانده‌اند. تفاوت اصلی این است که a9 III اکنون یک دکمه سفارشی پنجم نیز دارد که روی پنل جلویی قرار گرفته است. به صورت پیش‌فرض، این دکمه برای فعال‌سازی عملکرد «Speed Boost» استفاده می‌شود، اما کاربر می‌تواند عملکرد آن را بر اساس نیاز خود تغییر دهد.
چشمی و نمایشگر عقب
a9 III از همان چشمی OLED با وضوح 9.44 میلیون نقطه (2048 × 1536 پیکسل) استفاده می‌کند که برای اولین بار در Sony a1 معرفی شد. اپتیک‌های قرار گرفته در جلوی پنل، بزرگنمایی چشمگیر 0.9x را ارائه می‌دهند، به این معنی که چشمی بسیار بزرگ و قابل مشاهده است و سنسور سریع دوربین باعث می‌شود که تمام وضوح آن حتی در حالت تازه‌سازی 120fps نیز استفاده شود. در صورت نیاز به به‌روزرسانی سریع‌تر صحنه‌ها، حالت 240fps نیز در دسترس است، هرچند با وضوح کاهش‌یافته اجرا می‌شود. نکته قابل توجه این است که هنگام عکاسی، چشمی هیچ‌گونه قطع تصویر (blackout) ندارد.
نمایشگر عقب دوربین 2 میلیون نقطه‌ای است و روی یک بازوی تاشو (tilting cradle) قرار گرفته که خود به لولا متصل است، و امکان حرکت و تنظیم گسترده را برای کاربر فراهم می‌کند.
باتری
a9 III از همان باتری NP-FZ100 استفاده می‌کند که در تمامی دوربین‌های فول‌فریم اخیر سونی به کار رفته است. این باتری 16.4 وات‌ساعت ظرفیت دارد و بر اساس تست‌های استاندارد CIPA، تا ۵۳۰ شات با استفاده از نمایشگر عقب و ۴۰۰ شات با استفاده از چشمی شارژدهی می‌کند. این اعداد نسبت به اکثر دوربین‌ها قدرتمند هستند، اما در مقایسه با دوربین‌های حرفه‌ای ورزشی که معمولاً دارای بدنه دوگریپ و فضای باتری بزرگ‌تر هستند، کمتر است.
افزایش عمر باتری با افزودن گریپ عمودی اختیاری VG-C5 امکان‌پذیر است. این گریپ فضای لازم برای یک باتری دوم FZ100 را فراهم می‌کند و عمر باتری را بیش از دو برابر می‌کند، زیرا سونی سیستمی طراحی کرده که دو باتری را به‌عنوان یک منبع تغذیه بزرگ واحد مدیریت می‌کند.
همچنین شایان ذکر است که تست‌های استاندارد CIPA حتی کمتر از سایر دوربین‌ها، رفتار واقعی دوربین‌های حرفه‌ای ورزشی را منعکس می‌کنند. پخش‌های پیاپی تصاویر مصرف انرژی بسیار کمتری نسبت به فرآیند استاندارد "عکاسی و بررسی" دارند که تست‌های CIPA فرض می‌کنند. بنابراین، عدد ۴۰۰ شات در هر شارژ برای دوربینی که با سرعت ۱۲۰ فریم بر ثانیه عکاسی می‌کند به این معنا نیست که باتری تنها برای ۳.۳ ثانیه نگه داشتن دکمه شاتر کافی است؛ این تصور کاملاً اشتباه است.
فوکوس خودکار و عکاسی اکشن
به عنوان پرچمدار ورزشی سونی، عملکرد فوکوس خودکار a9 III در تقریباً هر شرایطی چشمگیر است. البته هیچ دوربینی نمی‌تواند تجربه و مهارت عکاس را به‌طور کامل جایگزین کند، اما a9 III شانس بالایی برای موفقیت در پروژه‌های عکاسی اکشن فراهم می‌کند. این دوربین حتی در نور طبیعی و مصنوعی، روشن و کم‌نور، تصاویر با کیفیت و قابل‌نگه‌داری ارائه می‌دهد.
اگر از دوربین‌های اخیر سونی استفاده کرده باشید، رابط کاربری فوکوس خودکار a9 III برایتان آشنا خواهد بود. شما می‌توانید از محدوده‌های استاندارد فوکوس خودکار بهره ببرید و همچنین معادل‌های Tracking بیشتر آن‌ها را استفاده کنید. در حالی که می‌توان یک منطقه فوکوس ثابت را انتخاب کرده و خودتان سوژه‌ها را دنبال کنید، بسیاری از تکنولوژی‌های a9 III برای پشتیبانی از الگوریتم‌های ردیابی و تشخیص سوژه طراحی شده‌اند و این دقیقاً همان بخشی است که مورد آزمایش قرار گرفت.
تنظیمات فوکوس خودکار
برای عکاسی خبری و سبک زندگی، استفاده از یکی از حالت‌های Flexible Spot: Tracking بسیار مؤثر بود. در این حالت، می‌توانید اندازه منطقه شروع فوکوس خودکار (کوچک، متوسط یا بزرگ) را انتخاب کنید، سپس آن منطقه را روی سوژه مورد نظر قرار داده و ردیابی را با شاتر یا دکمه AF-On فعال کنید. این سیستم به‌طور خودکار سوژه را دنبال کرده و دقت بسیار بالایی ارائه می‌دهد، حتی در شرایط حرکتی سریع و محیط‌های پیچیده.
ردیابی سوژه و فوکوس در عکاسی اکشن
سیستم ردیابی a9 III حتی زمانی که سوژه به‌طور مشخص شناسایی نشده باشد، به طرز قابل توجهی پایدار می‌ماند. این دوربین می‌تواند تقریباً هر چیزی را در کادر دنبال کند، از یک گل ساده گرفته تا بخشی از لباس یک شخص، که به شما اجازه می‌دهد با ترکیب‌بندی تصویر آزمایش کنید در حالی که دوربین سوژه انتخاب‌شده را در فوکوس نگه می‌دارد.
اگر ردیابی را روی چهره یک شخص فعال کنید و اولویت چهره و چشم روشن باشد، دوربین به‌طور خودکار چشم‌های سوژه را دنبال می‌کند. استفاده از این تکنیک در عکاسی روزمره باعث می‌شود تقریباً هیچ عکس خارج از فوکوس نداشته باشید؛ این یکی از ویژگی‌های متمایز دوربین‌های سونی در چند نسل اخیر است.
با این حال، برای عکاسی ورزشی و اکشن حرفه‌ای، این روش ردیابی ممکن است همیشه گزینه ترجیحی نباشد، زیرا برخی از لحظات نیاز به کنترل دقیق‌تر و پیش‌بینی شده از سوی عکاس دارند.
